دانستنیهای اکوی قلب جنین برای تمام مادران باردار الزامیست.دراین مقاله با زبان ساده نکاتی مهم مورد نیاز مادران را توضیح داده ام
اکو قلب جنین چیست؟
اکو قلب جنین یا همان اکوکاردیوگرافی قلب جنین آزمایشی شبیه به سونوگرافی است. دانستنیهای اکوی قلب جنین سبب کاهش استرس در والدین مخصوصا مادران باردار می شود. این آزمایش به پزشک شما اجازه ی مشاهده ساختار و کارکرد قلب جنین که هنوز به دنیا نیامده است را می دهد. این آزمایش معمولا در سه ماهه دوم حاملگی انجام می شود؛ چیزی بین هفته 18 الی 22 حاملگی.
در این آزمایش از امواج صوتی که توانایی اکو شدن در ساختار های قلب جنین را داشته باشند استفاده می شود. یک دستگاه در مرحله بعد این امواج صدا را آنالیز کرده و یک تصویر (یا همان اکوکاردیوگرام) از داخل قلب جنین را تولید خواهد کرد. این تصویر اطلاعات خوبی را در زمینه نحوه شکل گیری قلب نوزاد و کارکرد درست آن در اختیار پزشک قرار می دهد.
متخصص اکوی قلب جنین و پاسخ به سوالات
همچنین به کمک تصاویر تولیدی در اکوی قلب جنین، پزشک مورد نظر می تواند گردش خون در قلب جنین را مشاهده نماید. این تصاویر عمیق و با جزئیات کامل به پزشک در تشخیص هرگونه مورد غیر عادی در جریان خون یا ضربان قلب جنین کمک خواهند کرد.
در چه مواردی از اکو قلب جنین استفاده می شود؟
همه بانوان باردار به انجام آزمایش اکوکاردیوگرافی قلب جنین نیازی ندارند. برای بیشتر بانوان انجام یک آزمایش سونوگرافی ساده جهت بررسی نحوه شکل گیری چهار اتاقک قلب جنین کافی است.
پزشک شما ممکن است زمانی اکوکاردیوگرافی جنین را تجویز کند که :
- .نتایج مربوط به آزمایش های قبلی شما کافی نبوده باشند
- .ضربان قلب جنین غیر عادی باشد

همچنین در شرایط دیگری نیز ممکن است به آزمایش اکوی قلب جنین نیاز پیدا کنید که شامل موارد زیر می شوند:
- اگر کودک شما در خطر مشکلات غیر عادی قلبی و بیماری های مربوط به این بخش از بدن باشد
- .تاریخچه بیماری های قلبی در خانواده شما وجود داشته باشد
- .در گذشته نوزادی را با مشکلات قلبی به دنیا آورده باشید
- .از مواد مخدر یا الکل در حین بارداری استفاده کرده باشید
- از داروهای خاصی استفاده کرده و یا در معرض داروهایی قرار داشته باشید که عامل بروز نقص های قلبی هستند. از جمله این موارد می توان به دارو های جوش و بیماری صرع اشاره کرد
- وجود مشکلات و بیماری های دیگر نظیر سرخجه، دیابت، لوپوس یا فنیل کتونوریا

مطلب مرتبط آیا انجام اکوی قلب جنین واجب است؟
اکوی قلب جنین چگونه انجام می شود؟
یکی از دانستنیهای اکوی قلب جنین این است که شما قبل از انجام اکوی قلب جنین نیاز به هیچ آمادگی خاصی ندارید. برخلاف دیگر آزمایش های سونوگرافی بانوان باردار، نباید برای این آزمایش مثانه شما پر باشد. این آزمایش ممکن است ۳۰ دقیقه تا دو ساعت زمان ببرد. این تست توسط متخصص اکوی قلب جنین انجام می شود.
در حین آزمایش چه اتفاقی می افتد؟
این آزمایش شباهت زیادی به سونوگرافی بانوان باردار دارد. اگر اکوکاردیوگرافی جنین از ناحیه شکم انجام شود به آن اکوکاردیوگرافی شکمی گفته شده و اگر از ناحیه واژن باشد به آن اکوکاردیوگرافی واژنی می گویند.
انواع اکو جنین
1- اکوکاردیوگرافی شکمی قلب جنین
اکوی قلب جنین شکمی مشابه با سونوگرافی معمولی است که احتمالا با آن آشنایی دارید. متخصص ابتدا از شما می خواهد بر روی تخت خاصی دراز کشیده و شکم خود را آماده کنید.
سپس از یک ماده ژل مانند مخصوص بر روی پوست شما استفاده می شود. این ژل اصطکاک در سطح پوست را کاهش داده و متخصص قلب کودکان می تواند به راحتی دستگاه مخصوص سونوگرافی را حرکت دهد. این دستگاه توانایی ارسال و دریافت امواج صوتی را دارد. این ژل در انتقال امواج صوتی نیز موثر است.
دستگاه مخصوص سونوگرافی ابتدا امواج صدای با فرکانس بالا را به درون بدن می فرستد. این امواج پس از برخورد با یک شی سخت مثل قلب جنین، اکو می شوند. این اکو سپس به سمت عقب برگشت داده شده و در رایانه نمایش داده می شوند. این امواج صدا توسط گوش انسان ها شنیده نمی شوند.
دستگاه مخصوص در نواحی مختلف شکم شما حرکت داده می شود تا از بخش های مختلف قلب نوزاد درون شکم تصاویری تهیه شود.
پس از اتمام پروسه اکوکاردیوگرافی شکمی، ژل مخصوص سونوگرافی از روی پوست پاک می شود. سپس می توانید مرکز درمانی یا کلینیک را ترک کنید.
2- اکوکاردیوگرافی واژنی قلب جنین
یکی دیگر از دانستنیهای اکوی قلب جنین این است که در آزمایش اکو واژنی، باید شلوار و پوشش کمر به پایین خود را از بدن خارج کنید. یک دستگاه مخصوص را وارد واژن شما خواهد کرد. این دستگاه نیز به کمک امواج صدا تصاویری را از قلب جنین درون شکم مادر تهیه می کند.
این نوع از اکوی قلب جنین معمولا در اوایل بارداری بانوان استفاده می شود. آزمایش اکوکاردیوگرافی واژنی تصاویری واضح تر از قلب جنین را در اختیار پزشکان قرار می دهد.
این نوع اکوکاردیوگرافی قلب جنین در ایران رایج نیست.
نتایج آزمایش چه معنایی می دهند؟
در حین جلسه ملاقات پزشک پس از انجام آزمایش اکوی قلب جنین ،وی توضیحات کافی در زمینه نتایج را به شما ارائه کرده و به سوالات شما پاسخ خواهد داد. عموما وجود نتایج عادی بدین معنا است که پزشک هیچ مشکل قلبی خاصی را در جنین شناسایی نکرده است.
اگر پزشک معالج مشکلی را شناسایی کند. به عنوان مثال نقص قلبی، ریتم غیر عادی یا دیگر مشکلات، ممکن است به آزمایش های بیشتری نیاز داشته باشید؛ از جمله این آزمایش ها می توان به ام آر آی جنینی و یا سونوگرافی سطح بالاتر اشاره کرد.
همچنین پزشک معالج، بانوی باردار را به دیگر متخصصان ارجاع می دهد تا در درمان مشکل جنین کمک کنند.
همچنین ممکن است به انجام آزمایش اکوی قلب جنین برای دفعات بیشتری نیاز داشته باشید. اگر پزشک فکر کند مشکلات دیگری وجود دارند، احتمال انجام انواع دیگر آزمایشات نیز وجود دارد.
این نکته را فراموش نکنید که پزشک معالج نمی تواند تنها با نتایج آزمایش اکوی قلب جنین هر مشکلی را تشخیص دهد. برخی موارد نظیر وجود حفره در قلب را تنها با تجهیزات پیشرفته می توان تشخیص داد.
پزشک معالج به شما خواهد گفت که به کمک نتایج آزمایش چه مواردی را می تواند تشخیص دهد و برای مشکلات دیگر به چه آزمایشی نیاز خواهید داشت.

دلایل اهمیت اکو قلب جنین
نتایج غیر عادی از آزمایش اکوکاردیوگرافی جنین ممکن است کافی نباشند و برای مشخص شدن وضعیت به آزمایش های بیشتری نیاز داشته باشید. گاهی اوقات ممکن است برخی احتمال ها در زمینه بیماری و مشکلات توسط اکوکاردیوگرافی رد شوند و نیازی به آزمایش های بیشتر نباشد.
زمانی که پزشک شما بتواند مشکل یا شرایط خاصی را توسط نتایج اکوکاردیوگرافی جنین شناسایی کند، مدیریت دوره بارداری و آمادگی برای به دنیا آمدن نوزاد راحت تر خواهد بود.
بیماری های مادر و اثر آن بر قلب جنین
نتایج این آزمایش به شما و پزشکتان کمک می کنند تا پروسه های درمانی مناسبی را برنامه ریزی کنید تا پس از به دنیا آمدن نوزاد بتوان آن ها را آغاز کرد، به عنوان مثال جراحی اصلاحی.
همچنین پشتیبانی و مشورت با پزشک به شما در گرفتن تصمیمات بهتر کمک خواهد کرد.
آیا این اکوکاردیوگرافی ریسکی به همراه دارد؟
در این آزمایش از امواج صدا و تکنولوژی سونوگرافی استفاده می شود و خبری از تشعشعات نیست. در نتیجه هیچ ریسک خاصی در این زمینه وجود ندارد.
تفسیر اکو قلب جنین
در جلسات درمانی بعدی، پزشک نتایج و دانستنیهای اکوی قلب جنین را به مادر شرح میدهد و به سوالات مادر پاسخ میدهد. به طور معمول نتایج طبیعی بدین معنی هستند که پزشک شما هیچ ناهنجاری قلبی ای پیدا نکرده است.
برای خواندن اطلاعات بیشتر به مقاله ی تفسیر اکوی قلب جنین مراجعه کنید.
اگر پزشک هر مشکلی نظیر نواقص قلبی، ناهنجاریهای ریتم یا مشکلات دیگر را پیدا کند، احتمالا مادر به آزمایشهای دیگری نیاز پیدا میکند. در این حالت ممکن است مواردی نظیر MRI جنین یا سونوگرافیهای دیگر برای مادر تجویز شوند.
در این حالت، به طور معمول، پزشکان بیماران را به منابع یا متخصصان دیگری که میتوانند مشکل فرزند متولد نشده را برطرف کنند؛ ارجاع میدهد.
در بسیاری از موارد ممکن است نیاز به تکرار اکوکاردیوگرافی جنین باشد. یا ممکن است فرد به آزمایشات اضافی برای بررسی احتمالات دیگر نیاز پیدا کند.
این مسئله اهمیت دارد که بدانید پزشک نمیتواند از نتایج اکوکاردیوگرافی جنین برای تشخیص تمامی بیماریها استفاده کند. بعضی مشکلات، نظیر سوراخ در قلب، با تجهیزات پیشرفته نیز به سختی قابل تشخیص هستند. معمولا پزشک مواردی را که میتواند یا نمیتواند با این روش تشخیص دهد را برای مادر توضیح میدهد.
جهت اطلاعات بیشتر می توانید از منابع زیر استفاده بفرمایید.
https://www.healthline.com/health/fetal-echocardiography
https://women.texaschildrens.org/blog/whats-fetal-echocardiogram
دکتر سعید بیطرفان فوق تخصص قلب جنین و اطفال