خیلی از مادران با دیدن علائم نامتعارف در نوزاد یا کودک خود، دچار نگرانی از وجود بیماری در فرزندشان میشوند. در برخی مواقع، این علائم میتواند نشاندهنده بیماری قلبی در کودکان باشد. در این مقاله سعی شده است به مواردی پرداخته شود که ممکن است بخشی از علائم بیماری قلبی مادرزادی در کودکان باشد.
آیا اطفال هم به بیماری قلبی دچار می شوند؟
کودکان مبتلا به مشکلات قلبی ممکن است. از ابتدای تولد علائم بیماری قلبی داشته باشند و یا در بدو تولد بدون علامت باشند. این علائم ممکن است. با افزایش سن و رشد کودک ظاهر شوند. گاهی در ظاهر کودک هیچ علامت بالینی مشخصی دیده نمیشود. اما با مراجعه به پزشک و در معاینه، ممکن است. علائم یا نشانههایی مربوط به مشکل قلبی در کودک مشاهده شود. تمامی این موارد نیاز به بررسی بیشتر توسط فوق تخصص قلب کودکان دارند.
تفاوت علائم بیماری قلبی در سنین مختلف
علائم بیماریهای قلبی ممکن است در سنین مختلف، متفاوت باشند. در بیشتر موارد، کودکانی که علائمی مشکوک به قلبی بودن دارند. اغلب به مشکلات قلبی مبتلا نیستند و ممکن است. این علائم به واسطه مشکلات دیگری ایجاد شده باشند. برای مثال، بعضی کودکان به طور طبیعی بیشتر از دیگران عرق میکنند . بسیاری در زمان خواب تعریق دارند. تپش قلب میتواند به واسطه مصرف کافئین در کودکان ایجاد شود. سرگیجه نیز ممکن است به دلیل مصرف کم مایعات توسط کودکان بوجود بیاید.
مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک
با این حال، اگر کودک هر کدام از علائم زیر را داشته باشد. مطرح کردن مسائل با پزشک یا متخصص کودکان اهمیت دارد. پزشک در این شرایط قلب کودک را معاینه کرده و یک بررسی کلی از وضعیت کودک انجام میدهد. در صورت وجود مسائل مربوط به قلب، کودک به فوق تخصص قلب کودکان ارجاع داده میشود.
در ویدئوی زیر، دکتر سعید بیطرفان در ارتباط با اهمیت توجه به مشکلات قلبی کودکان توضیحات مفیدی ارائه میدهند.
علائم بیماری قلبی در نوزادان و کودکان
در ادامه به بررسی و بیان چند علامت درباره ی احتمال وجود بیماری قلبی در کودکان و نوزادان به تفکیک می پردازیم. بعضی از این علائم در گروه های سنی مختلف یکسان است ولی بعضی از موارد فقط مختص یک گروه خاص سنی است.
علائم بیماری قلبی در نوزادان
- تنگی نفس در زمان تغذیه
- عرق کردن در زمان تغذیه
- آبی شدن درون دهان (لثهها/ زبان) و پوست
- از حال رفتن
علائم مشکلات قلبی در کودکان نوپا
- ناتوانی در همراهی و فعالیت حرکتی با کودکان دیگر
- تنگی نفس زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- عرق کردن زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- آبی شدن اطراف لثهها یا زبان و پوست
- از حال رفتن
علائم بیماری قلبی در کودکان بزرگتر/ نوجوانان
- ناتوانی در همراهی و فعالیت حرکتی با کودکان دیگر
- تنگی نفس زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- عرق کردن زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- آبی شدن اطراف لثهها یا زبان و پوست
- درد قفسه سینه در زمان فعالیت
- از حال رفتن
- تپش قلب، در این حالت قلب یک ضربان را جا میاندازد یا به شکلی غیر طبیعی تپش میکند
- سرگیجه در زمان ورزش
در ادامه سعی بر این است که توضیحات کامل تری درباره ی علائم بیماری قلبی شایع در کودکان داده شود تا شما عزیزان در صورت مشاهده ی این موارد هر چه سریعتر برای درمان نوزاد و کودکانتان دست به کار شوید.
تنگی نفس در زمان تغذیه
علائم تنفسی در اطفال از شایعترین و همچنین از اولین علائم بیماری قلبی در اطفال می باشد. اغلب، این علائم خود را با تنگی نفس و یا افزایش تعداد تنفس نشان می دهد. در مشکلات خفیف و مراحل اولیه ممکن است فقط در زمان فعالیت خود را نشان دهند.
ولی در موارد خیلی شدید حتی در زمان استراحت هم علائم تنفسی خود را نشان می دهند. در سنین نوزادی این فعالیت در حد شیر خوردن یا گریه کردن باعث بروز علائم می شود . در سنین بالاتر یعنی در کودکی یا نوجوانی نیز در زمان بازی و فعالیت بدنی مثل دویدن خود را نشان می دهند.
عرق کردن در زمان تغذیه به دلیل وجود بیماری قلبی
در وجود بیماری قلبی مادرزادی، بدن کودک تمام وقت با پمپ کردن خون بیشتر به عروق در حال جبران نیاز خون رسانی قلب به بدن است. از آنجایی که نوزادانی که با این شرایط متولد می شوند. اجازه خوردن شیر دارند؛ بنابراین شروع به خوردن شیر معمولا همراه با عرق کردن است.
این علائم معمولاً با تغییر رنگ کبودی در پوست و تنگی نفس همراه است. این تعریق با افزایش سن نیز باقی می ماند و در مواردی نیز ممکن است از ابتدا نباشد و با افزایش سن تعریق بیش از حد خود را نشان دهد.
از حال رفتن
از حال رفتن ممکن است یکی از نشانه های بیماری قلبی در کودکان باشد. مشکلات قلبی با کاهش خروجی مفید خون از قلب به طرف مغز و سایر اعضاء و اندامها باعث ضعف و بیحالی دائمی می شوند. گاهی نیز سبب از حال رفتن ناگهانی در بیمار می شود. در این موارد احتمال بی نظمی در ضربان قلبی بیشتر مطرح می شود.
آبی شدن درون دهان (لثهها/ زبان) و پوست
در مشکلات قلبی مادرزادی با توجه با تداخل غیر طبیعی خون سرخرگی (پر اکسیژن) با خون سیاهرگی (کم اکسیژن )، ممکن است کبودی یا آبی شدن پوست و مخاط مشاهده شود.
از حساس ترین و اولین جاهایی که دچار کبودی و یا آبی شدن می شود، مخاط دهان و لثه هاست. ولی با پیشرفت و شدید تر شدن مشکل قلبی، این کبودی در سطح پوست هم خود را نشان می دهد. شایعترین محل های کبودی پوست، دور دهان، لب ها و بستر ناخن ها است.
درد قفسه سینه در زمان فعالیت
درد قفسه سینه در تمام سنین می تواند از علائم بیماری قلبی باشد ولی در سنین کودکی درد سینه، اغلب از علل قلبی نیست. شایعترین علل درد سینه در اطفال دردهای اسکلتی عضلانی است. ولی با این وجود حتما باید مشکلات قلبی بررسی شود.
ممکن است . کودک در زمان بازی دچار برخورد ضربه ای به قفسه سینه شده و بعد از بازی متوجه درد در این ناحیه شود. گاهی به دنبال سرماخوردگی ها، محل اتصال غضروف و استخوان دنده ها دچار التهاب و درد شوند که با درد قفسه سینه خود را نشان می دهند.
ولی این نکته مهم را در نظر داشته باشید که در تمام سنین حتی کودکی درد قفسه سینه که با فعالیت شروع و با استراحت بهبود دارد. احتمال قلبی بودن دارد و حتما باید توسط پزشک معاینه و بررسی دقیق شود.
تپش قلب
تعداد ضربان قلب و تاثیر سن بر آن
تغییرات ضربان قلب از علائم بیماری قلبی ست .تعداد ضربان قلب اطفال در هر دقیقه وابسته به سن متفاوت است. با افزایش سن، تعداد ضربان قلب کاهش مییابد. بهطور کلی، تعداد ضربان قلب اطفال در هر دقیقه بیشتر از بزرگسالان است. بیشترین میزان ضربان قلب در دوره نوزادی دیده میشود، که در زمان استراحت تا 180 ضربه در دقیقه و در زمان گریه و بیقراری تا 200 ضربان در هر دقیقه طبیعی در نظر گرفته میشود.
اهمیت بررسی ضربان قلب غیرطبیعی
اگر ضربان قلب کودکی در هر سن متناسب با سن او نباشد، بعنوان یکی از علائم بیماری قلبی در شخص باید از نظر مسائل قلبی بررسی شود. در حالت عادی، افراد احساس نمیکنند که قلبشان در حال ضربان است. اگر این احساس وجود داشته باشد، به آن تپش قلب میگویند. تپش قلب میتواند در افراد نرمال نیز رخ دهد، مانند زمان استرس و هیجان یا در زمان ورزش و فعالیت شدید بدنی. اما اگر فردی در شرایط غیر از این موارد دچار تپش قلب شود، باید از نظر مشکلات قلبی بررسی شود.
نقش بیماریهای قلبی در تغییر ضربان قلب
در بسیاری از بیماریهای قلبی اطفال، قلب برای جبران نارسایی در خونرسانی به بدن مجبور به افزایش تعداد ضربان میشود. گروه بزرگی از بیماریهای قلبی، مشکل اصلی در سیستم ضربانسازی قلب است. این مشکلات باعث ضربانهای بیشتر یا کمتر از حالت طبیعی میشوند و میتوانند باعث از حال رفتن بیمار شوند. در این مقاله، فقط به بخشی از علائم بیماری قلبی در کودکان اشاره شده است. طبیعتا تشخیص قطعی بیماری با متخصص قلب کودکان میباشد.
مطلب مرتبط سندروم کیو تی طولانی (LQT) در کودکان
دکتر سعید بیطرفان فوق تخصص قلب کودکان و اکوی قلب جنین و کودکان
جهت مطالعه بیشتر می توانید از منابع زیر استفاده فرمایید.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/congenital-heart-defects-children/symptoms-causes/syc- 20350074
https://www.choa.org/parent-resources/heart/signs-of-heart-problems-in-children-and-teens