سوالی که برای بسیاری از خانواده ها پیش می آید این است که آیا اکو قلب کودکان با اکوی افراد بزرگسال یکی است یا تفاوت دارد؟ این آزمایش چگونه انجام می شود و آیا کودک در این تست اذیت می شود؟ در این مقاله به این سوالات و سوالات شایع دیگر پاسخ داده شده است.
سوالی که برای بسیاری از خانواده ها پیش می آید این است که آیا اکو قلب کودکان با اکوی افراد بزرگسال یکی است یا تفاوت دارد؟ این آزمایش چگونه انجام می شود و آیا کودک در این تست اذیت می شود؟ در این مقاله به این سوالات و سوالات شایع دیگر پاسخ داده شده است.
اکو قلب کودکان چیست؟
اکوکاردیوگرام (“اکو”) یک تست یا بررسی سونوگرافی است که از امواج صوتی برای مشاهده قلب استفاده می کند. اين تست بی خطر، بدون درد و بدون تابش اشعه است. در هنگام انجام فرایند، تصاویر قلب کودک را می توان در یک مانیتور کوچک مشاهده کرد. اکوکاردیوگرافی شبیه سونوگرافی است که بسیاری از خانم ها قبل از تولد کودک انجام مي دهند. با این حال، اکو به طور خاص روی قلب و عروق خونی قلبى متمرکز است.
اکو قلب کودکان چگونه انجام می شود؟
کودک در اتاق معاینه بر روى يك پهلو روی تخت بیمارستان در اتاق معاینه کودک قرار خواهد گرفت. بسیاری از اتاق های تست مجهز به تلویزیون هستند تا کودک سرگرم شود. لباس کودک باید از کمر برداشته شود و مى تواند گان پزشكى بپوشد.
برای بهبود کیفیت تصاویر اکوی قلب کودکان ،ژلی بی رنگ و گرم روی پوست روی ناحیه قفسه سینه که قلب در آن قرار دارد، اعمال می شود. مبدل، وسیله کوچک مانند میکروفون، بر روى ژل و پوست قرار می گیرد. مبدل از امواج صوتی استفاده می کند تا از قسمت های مختلف قلب کودک تصاويرى تهیه کند. مبدل را جهت بدست آوردن تصاویر روی سینه ، ناحیه شکم و گردن مى توان حرکت داد.
صداهایی که ممکن است از دستگاه اکو بشنوید ، صداهای خون است که از یک اتاقك به اتاقك دیگر جریان می یابد. دریچه ها با حرکت خون در قلب، باز یا بسته می شوند.
رنگ هایی که روی صفحه می بینید. رنگ خون نیستند. رنگ ها به ما می گویند خون در چه جهتی جریان دارد. رنگ قرمز نشان می دهد که خون به سمت مبدل جریان می یابد . رنگ آبی نشان می دهد که خون در خلاف جهت مبدل جریان دارد. کودک ممکن است از فشار مبدل احساس ناراحتی کند. ولی پزشک می تواند با تخصص خود باعث کمتر شدن این درد و حساسیت شود.
یک کامپیوتر اطلاعات را از مبدل تعبیر می کند تا تصویری از قلب روی صفحه نمايان كند. این تصویر در یک سیستم ذخیره سازی دیجیتال ثبت مى شود تا متخصص قلب و عروق اطفال برای اندازه گیری و بررسی آن اقدام کند.

انواع اکو قلب در کودکان
بطور کلی دو روش اکو قلب در اطفال وجود دارد. ترانس توراسیک و تراس ازوفاژیال
ترانس توراسیک
ترانس توراسیک یا اکو از روی قفسه سینه که همان اکوهای معمولیست که در مطب ها، کلینیک ها و سایر مراکز درمانی انجام می شود. کاربرد آن هم بسیار وسیع است از قدم های اولیه در تشخیص بیماریهای قلبی بطور سرپایی تا کاربرد در بخشهای ویژه اطفال و نوزادان و حتی بررسی های بعد جراحی های قلب از بعد خروج از اتاق عمل تا سالهای بعد عمل برای پیگیری بهبودی و عوارض بعد عمل انجام می شود.
ترانس ازوفاژیال
ترانس ازوفاژیال یا اکو از راه مری است که در این روش مثل آندوسکوپی پروب یا مبدل دستگاه از راه دهان وارد مری می شود و در مجاورت قلب از دیواره مری تصاویر قلب بررسی می شود.
این روش اکو فقط در موارد خاص انجام می شود؛ مثل مواردی که با اکو ترانس توراسیک هنوز تشخیص دقیق مشخص نشده یا در مواردی که در زمان عمل های جراحی خاص زمانی که عملا اکو از روی قفسه سینه ممکن نیست از راه مری قلب بررسی می شود. این روش فقط در مراکز بیمارستانی مجهز و توسط فوق تخصص های قلب اطفال دوره دیده ماهر در اتاق عمل انجام می شود.
در زمان این نوع اکو کودک توسط متخصصین بیهوشی، بیهوش می شود. متخصصین بیهوشی از ابتدا تا انتهای کار علائم حیاتی و وضعیت کودک را تحت نظر دارند.
مطلب مرتبط نوار قلب در کودکان چه زمانی تجویز می شود؟
موارد استفاده از اکوی قلب اطفال
اکوکاردیوگرافی معمولاً بهترین تست برای نشان دادن ساختار و عملکرد اجزای قلب مي باشد. این تست برای اندازه گیری اندازه و ضخامت اتاقك های قلب و چگونگی برخورد قلب با پمپاژ خون از طریق دریچه های قلب مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین می تواند ناهنجاری های ساختاری قلب (سوراخ بین اتاقك ها، مایعات اطراف قلب، جرم درون قلب و غیره ) را تشخیص دهد و شکل، حرکت، تنگى یا جریان رو به عقب دريچه ها را نشان دهد.
آماده سازی كودك
اگر کودکتان 4 سال یا کمتر داشته باشد، ممکن است برای اکو نیاز به آرام بخش داشته باشد. از یک داروی خفیف خواب استفاده می شود که معمولاً خوراكى است. قبل از اینکه کودک آرام بخش دريافت كند باید معده اش خالی باشد. همچنین باید به دستورالعمل هایی که در زیر عمل کرد. این دستورالعمل ها عبارتند از:
- نوزادان 0 تا 5 ماهه: چهار ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده ، شیر یا مواد جامد مصرف نکنند
- نوزادان 6 تا 36 ماهه: شش ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده ، شیر یا مواد جامد مصرف نکنند
- بیماران بالاتر از 36 ماه: هیچ شیر یا مواد جامد به مدت هشت ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده مصرف نكنند
مایعات شفاف (آب سیب ، شیر مادر ، آب زغال اخته و غیره) را می توان تا دو ساعت قبل از آزمایش برای همه کودکانی که قرار است آرام بخش دريافت كنند ، مصرف کرد.
اگر كودكی قرار است آرام بخش دريافت كند؛ بايد همه تلاش خود را قبل از انجام تست برای بیدار نگه داشتن كودك انجام دهید و به تعویق انداختن خواب کودک قبل از تست کمک می کند تا سریعتر با آرام بخش خوابش بگیرد.
كودكان بزرگتر از 4 سال معمولاً در اکوی قلب کودکان نیاز به آرام بخش ندارند. اگر کودک بزرگتر نیاز به آرام بخش داشته باشد، ممکن است تست در اتاق عمل با پشتیبانی بیهوشی انجام شود. اگر كودكان آرام بخش دريافت نكنند، ممكن است بلافاصله پس از تست، غذا بخورند و به انجام امور طبيعي خود بپردازند؛ مگر اينكه به شما گفته شود.
چه کسی اکو را انجام داده و تفسیر می کند؟
بهترین کار این است که تست فوق توسط متخصص اکوی قلب جنین و اطفال انجام شود. همچنین فوق تخصص بیماری های قلبی کودکان می تواند این آزمایش را تفسیر کند و در صورت وجود بیماری والدین را نسبت به راه های درمانی مطلع کند.
آیا اکو قلب اطفال عوارض دارد؟
با توجه به اینکه در اکو قلب از روی پوست یا ترانستوراسیک برای مشاهده تصاویر قلب کودک از امواج صوتی استفاده می شود. این اقدام از نظر گرفتن اشعه یا عوارض ناشی از صوت هیچ خطری ندارد. همچنین با توجه به اینکه طی مدت انجام اکو، پروب یا مبدل دستگاه فقط تماس پوستی با قفسه سینه کودک دارد. از این تماس پوستی نیز عارضه ای برای کودک ایجاد نمی شود.
در نوع خاصی از اکو بنام اکو مری کودکان که فقط در مراکز بیمارستانی انجام می شود. در شرایط بیهوشی کودک، پروب های مخصوصی استفاده می شود . که مانند آندوسکوپی از راه دهان وارد مری شده و در جایی که مری و قلب مجاور هم هستند. از دیواره مری تصاویر قلب بررسی می شود.
در این روش هم با توجه به اینکه فقط توسط فوق تخصص های قلب اطفال دوره دیده ماهر و در حضور متخصص بیهوشی اکو مری انجام می شود. خطر بسیار کمتر است.
آیا دارو های خواب آور یا آرام بخش برای انجام اکو عوارض دارد؟
داروهایی که به عنوان آرام بخش قبل از شروع اکو قلب کودکان به بیمار داده می شود.همان داروهایی هستند که در سایر موارد اقدامات پزشکی که نیاز به خواب آلوده یا آرام کردن کودک هست. استفاده می شوند مثل موارد نیاز به سی تی اسکن، سونوگرافی و MRI … این دارو ها در کل دنیا برای استفاده در کودکان مورد قبول و استاندارد سازی شده. حداقل عوارض را در کودکان دارند.
اکثرا این دارو ها طول مدت اثر کمی دارند. همیشه پس از برطرف شدن خواب آلودگی و اثرات دارو کودک از کلینیک یا بیمارستان مرخص می شود .
اکوکاردیوگرافی چه مدت طول می کشد؟
اکو قلب کودکان معمولاً بین 30 دقيقه تا یک ساعت براى کودکی كه آرام بخش دريافت نكرده و همكارى مى كند. طول مى كشد.
اگر كودكی برای مطالعه آرام بخش دريافت كند. باید تا زمانیكه پرستار یا پزشك احساس كند. كودك آماده ترك بیمارستان است. در آن جا بماند ( معمولاً حدود 30 تا 60 دقیقه بعد از بیدار شدن از خواب مى باشد.).
چگونه در مورد نتایج تست باخبر مى شويم؟
متخصص قلب جنین و اطفال شما می تواند. نتایج اکو قلب کودکان را فوراً بررسی کند و نتایج را قبل از ترک كردن آن جا به صورت گزارش به شما ارائه دهد.
نتایج را می توان در طی 24 ساعت پس از تست از پزشک انجام دهنده درخواست كرد. البته این مقدار بستگی به مرکز درمانی دارد.
جهت مطالعه بیشتر می توانید از مقالات زیر استفاده نمایید.
دکتر سعید بیطرفان متخصص قلب جنین و اطفال و متخصص اکوکاردیوگرافی کودکان