آیا اکوی قلب کودکان با اکوی بزرگسالان تفاوت دارد ؟ این سوالی ست که بسیاری از خانوادهها میپرسند.اکوی قلب کودکان چگونه انجام میشود ؟ آیا کودک در این تست اذیت میشود؟ در این مقاله به این سوالات و سوالات شایع دیگر پاسخ میدهیم.همچنین، میتوانید در انتهای مقاله سوالات خود را از دکتر سعید بیطرفان، فوق تخصص قلب اطفال، بپرسید و مشاوره رایگان دریافت کنید.
اکوی قلب کودکان چیست؟
اکوکاردیوگرام (“اکو”) یک تست سونوگرافی است که از امواج صوتی برای مشاهده قلب استفاده میکند. این تست بیخطر، بدون درد و بدون تابش اشعه است. در هنگام انجام این فرایند، تصاویر قلب کودک را میتوان در یک مانیتور کوچک مشاهده کرد. اکوکاردیوگرافی شبیه به سونوگرافی است که بسیاری از خانمها قبل از تولد کودک انجام میدهند. با این حال، اکو به طور خاص بر روی قلب و عروق خونی قلبی متمرکز است.
اکوی قلب کودکان چگونه انجام می شود؟
آمادهسازی کودک برای اکوکاردیوگرام
کودک در اتاق معاینه بر روی یک پهلو روی تخت معاینه قرار میگیرد. بسیاری از اتاقهای تست مجهز به تلویزیون هستند تا کودک سرگرم شود. لباس کودک باید به شکلی باز شود تا قفسه سینه و گردن او مشخص باشد و میتواند لباس بیمارستانی بپوشد.
فرایند انجام اکوکاردیوگرام
برای بهبود کیفیت تصاویر اکوی قلب، ژل بیرنگ و گرم روی ناحیه قفسه سینه مالیده میشود. مبدل، وسیلهای کوچک شبیه میکروفون، روی ژل و پوست قرار میگیرد و از امواج صوتی برای تهیه تصاویر مختلف قلب کودک استفاده میکند. مبدل را میتوان روی سینه، شکم و گردن حرکت داد تا تصاویر بهتری به دست آید.
صداها و رنگها در اکوکاردیوگرام
صداهایی که ممکن است از دستگاه بشنوید، صدای جریان خون است که از یک اتاقک به اتاقک دیگر جریان مییابد و دریچهها با حرکت خون باز یا بسته میشوند. رنگهایی که روی صفحه مشاهده میکنید، رنگ خون نیستند بلکه جهت جریان خون را نشان میدهند؛ رنگ قرمز نشان میدهد که خون به سمت مبدل جریان دارد و رنگ آبی نشان میدهد که خون از مبدل دور میشود. کودک ممکن است از فشار مبدل احساس ناراحتی کند، اما پزشک با تخصص خود میتواند این ناراحتی را کاهش دهد.
ثبت تصاویر و بررسی نتایج
یک کامپیوتر اطلاعات را از مبدل تعبیر میکند تا تصویری از قلب روی صفحه نمایش دهد. این تصویر در یک سیستم ذخیرهسازی دیجیتال ثبت میشود تا متخصص قلب و عروق کودکان بتواند آن را اندازهگیری و بررسی کند.
انواع اکو قلب در کودکان
دو روش اکو قلب در اطفال
به طور کلی دو روش اکو قلب در اطفال وجود دارد: ترانس توراسیک و ترانس ازوفاژیال.
ترانس توراسیک
ترانس توراسیک یا اکو از روی قفسه سینه همان اکوهای معمولی است که در مطبها، کلینیکها و سایر مراکز درمانی انجام میشود. این روش کاربرد وسیعی دارد، از تشخیص بیماریهای قلبی بهصورت سرپایی تا کاربرد در بخشهای ویژه اطفال و نوزادان و حتی بررسیهای بعد از جراحیهای قلب. از این روش از بعد خروج از اتاق عمل تا سالهای بعد از عمل برای پیگیری بهبودی و عوارض بعد از عمل استفاده میشود.
ترانس ازوفاژیال
ترانس ازوفاژیال یا اکو از راه مری، مشابه آندوسکوپی است که در این روش، پروب یا مبدل دستگاه از راه دهان وارد مری میشود و تصاویر قلب را از دیواره مری بررسی میکند. این روش اکو فقط در موارد خاص انجام میشود؛ مانند مواردی که با اکو ترانس توراسیک تشخیص دقیق مشخص نشده یا در زمان عملهای جراحی خاص که اکو از روی قفسه سینه ممکن نیست. این روش فقط در مراکز بیمارستانی مجهز و توسط فوق تخصصهای قلب اطفال که دوره دیده و ماهر هستند، در اتاق عمل انجام میشود.
در زمان انجام این نوع اکو، کودک توسط متخصصین بیهوشی بیهوش میشود و از ابتدا تا انتهای کار علائم حیاتی و وضعیت کودک تحت نظر متخصصین بیهوشی قرار دارد.
مطلب مرتبط نوار قلب در کودکان چه زمانی تجویز می شود؟
موارد استفاده از اکوی قلب اطفال
اکوکاردیوگرافی معمولاً بهترین تست برای نشان دادن ساختار و عملکرد اجزای قلب مي باشد. این تست برای اندازه گیری اندازه و ضخامت اتاقك های قلب و چگونگی برخورد قلب با پمپاژ خون از طریق دریچه های قلب مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین می تواند ناهنجاری های ساختاری قلب (سوراخ بین اتاقك ها، مایعات اطراف قلب، جرم درون قلب و غیره ) را تشخیص دهد و شکل، حرکت، تنگى یا جریان رو به عقب دريچه ها را نشان دهد.
آماده سازی كودك
اگر کودکتان 4 سال یا کمتر داشته باشد، ممکن است برای اکو نیاز به آرام بخش داشته باشد. از یک داروی خفیف خواب استفاده می شود که معمولاً خوراكى است. قبل از اینکه کودک آرام بخش دريافت كند باید معده اش خالی باشد. همچنین باید به دستورالعمل هایی که در زیر عمل کرد. این دستورالعمل ها عبارتند از:
- نوزادان 0 تا 5 ماهه: چهار ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده ، شیر یا مواد جامد مصرف نکنند
- نوزادان 6 تا 36 ماهه: شش ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده ، شیر یا مواد جامد مصرف نکنند
- بیماران بالاتر از 36 ماه: هیچ شیر یا مواد جامد به مدت هشت ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده مصرف نكنند
مایعات شفاف (آب سیب ، شیر مادر ، آب زغال اخته و غیره) را می توان تا دو ساعت قبل از آزمایش برای همه کودکانی که قرار است آرام بخش دريافت كنند ، مصرف کرد.
اگر كودكی قرار است آرام بخش دريافت كند؛ بايد همه تلاش خود را قبل از انجام تست برای بیدار نگه داشتن كودك انجام دهید و به تعویق انداختن خواب کودک قبل از تست کمک می کند تا سریعتر با آرام بخش خوابش بگیرد.
كودكان بزرگتر از 4 سال معمولاً در اکوی قلب کودکان نیاز به آرام بخش ندارند. اگر کودک بزرگتر نیاز به آرام بخش داشته باشد، ممکن است تست در اتاق عمل با پشتیبانی بیهوشی انجام شود. اگر كودكان آرام بخش دريافت نكنند، ممكن است بلافاصله پس از تست، غذا بخورند و به انجام امور طبيعي خود بپردازند؛ مگر اينكه به شما گفته شود.
چه کسی اکو را انجام داده و تفسیر می کند؟
بهترین کار این است که تست فوق توسط متخصص اکوی قلب جنین و اطفال انجام شود. همچنین فوق تخصص بیماری های قلبی کودکان می تواند این آزمایش را تفسیر کند و در صورت وجود بیماری والدین را نسبت به راه های درمانی مطلع کند.
آیا اکو قلب اطفال عوارض دارد؟
با توجه به اینکه در اکو قلب از روی پوست یا ترانستوراسیک برای مشاهده تصاویر قلب کودک از امواج صوتی استفاده می شود. این اقدام از نظر گرفتن اشعه یا عوارض ناشی از صوت هیچ خطری ندارد. همچنین با توجه به اینکه طی مدت انجام اکو، پروب یا مبدل دستگاه فقط تماس پوستی با قفسه سینه کودک دارد. از این تماس پوستی نیز عارضه ای برای کودک ایجاد نمی شود.
در نوع خاصی از اکو بنام اکو مری کودکان که فقط در مراکز بیمارستانی انجام می شود. در شرایط بیهوشی کودک، پروب های مخصوصی استفاده می شود . که مانند آندوسکوپی از راه دهان وارد مری شده و در جایی که مری و قلب مجاور هم هستند. از دیواره مری تصاویر قلب بررسی می شود.
در این روش هم با توجه به اینکه فقط توسط فوق تخصص های قلب اطفال دوره دیده ماهر و در حضور متخصص بیهوشی اکو مری انجام می شود. خطر بسیار کمتر است.
آیا دارو های خواب آور یا آرام بخش برای انجام اکو عوارض دارد؟
داروهایی که به عنوان آرام بخش قبل از شروع اکو قلب کودکان به بیمار داده می شود.همان داروهایی هستند که در سایر موارد اقدامات پزشکی که نیاز به خواب آلوده یا آرام کردن کودک هست. استفاده می شوند مثل موارد نیاز به سی تی اسکن، سونوگرافی و MRI … این دارو ها در کل دنیا برای استفاده در کودکان مورد قبول و استاندارد سازی شده. حداقل عوارض را در کودکان دارند.
اکثرا این دارو ها طول مدت اثر کمی دارند. همیشه پس از برطرف شدن خواب آلودگی و اثرات دارو کودک از کلینیک یا بیمارستان مرخص می شود .
اکوکاردیوگرافی چه مدت طول می کشد؟
اکوی قلب کودکان معمولاً بین 30 دقيقه تا یک ساعت طول می کشد. ممکن است برای آرام کردن کودک از دارو های آرامبخش مخصوص استفاده شود.
اگر كودكی برای اکوی قلب آرام بخش دريافت كند. باید تا زمانیكه پرستار یا پزشك احساس كند. كودك آماده ترك بیمارستان یا مطب است. در آن جا بماند ( معمولاً حدود 30 تا 60 دقیقه بعد از بیدار شدن از خواب مى باشد.).
چگونه در مورد نتایج تست باخبر مى شويم؟
متخصص قلب جنین و اطفال شما می تواند. نتایج اکو قلب کودکان را فوراً بررسی کند و نتایج را قبل از ترک كردن آن جا به صورت مشاوره و یا کتبی گزارش را به شما ارائه دهد.
گاهی نتایج را می توان در طی 24 ساعت پس از تست از پزشک انجام دهنده درخواست كرد. البته این مقدار بستگی به مرکز درمانی دارد.
جهت مطالعه بیشتر می توانید از مقالات زیر استفاده نمایید.
دکتر سعید بیطرفان متخصص قلب جنین و اطفال و متخصص اکوکاردیوگرافی کودکان