عوارض دیابت بارداری بر جنین یکی از چالشهای بزرگ دوران بارداری است. افزایش قند خون در بارداری میتواند منجر به ابتلا به دیابت در مادر شود. در این مقاله، به بررسی اثرات دیابت بارداری بر جنین و مادر، هم در دوران بارداری و هم پس از زایمان، پرداخته شده تا به کاهش نگرانی والدین کمک شود. در انتهای مقاله میتوانید سوالات خود را از دکتر سعید بیطرفان، فوق تخصص قلب کودکان، بپرسید و مشاوره رایگان دریافت کنید.
دیابت در بارداری به چه معناست؟
دیابت بارداری یا GDM نوعی از دیابت است که برخی زنان در طول دوره بارداری خود به آن مبتلا می شوند. در این بیماری میزان قند خون (گلوکوز) بدن بیش از حد افزایش می یابد. پس از صرف غذا، بدن قند و نشاسته مواد غذایی را تجزیه کرده و به گلوکوز تبدیل می کند. بدن با مصرف گلوکوز انرژی کسب می کند.
پانکراس یا لوزالمعده اندامی است که در پشت معده قرار گرفته و هورمونی به نام انسولین تولید می کند. وظیفه انسولین حفظ مقدار قند خون در محدوده مناسب می باشد. بدن افراد مبتلا به دیابت به اندازه کافی انسولین تولید نکرده یا نمی تواند به خوبی از این هورمون استفاده کند که در نتیجه آن، مقدار قند خون بالا می رود.
این وضعیت سبب بروز مشکلاتی همچون بیماری های قلبی، نارسایی کلیوی و نابینایی می شود. در ایران همه خانم های باردار در سه ماهه اول بارداری از نظر ابتلا به دیابت بارداری غربالگری می شوند. در اغلب اوقات دیابت بارداری را می توان در طول این دوره کنترل و درمان کرد.
عوارض دیابت بارداری بر جنین در صورت عدم درمان می تواند سبب بروز مشکلاتی برای مادر و جنین شود. اثرات این بیماری بر جنین معمولا ظرف مدتی پس از زایمان رفع می شود. با این حال، در صورتی که فرد به دیابت بارداری ابتلا یابد، از نظر ابتلا به دیابت در آینده در معرض خطر بالایی قرار دارد.
عوارض دیابت بارداری در طول بارداری چیست؟
دیابت بارداری در صورت درمان نشدن می تواند سبب بروز عوارضی در طول بارداری شود. از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سزارین
سزارین یک فرایند جراحی است که در آن پزشک با ایجاد یک برش بر روی شکم و رحم مادر نوزاد را خارج می کند. افراد در صورت ابتلا به عوارض دیابت بارداری همچون بزرگ بودن بیش از حد جنین (ماکروزومی) به جراحی سزارین نیازمند خواهند بود.
با اینکه اغلب زنان مبتلا به دیابت بارداری می توانند زایمان طبیعی داشته باشند اما احتمال نیاز به جراحی سزارین در زنان مبتلا بیشتر است.
فشار خون بالا و پره اکلامپسی
فشار خون بالا (هایپرتنشن) به افزایش بیش از حد نیروی وارد شده از طرف خون بر روی دیواره عروق خونی گفته می شود. این بیماری می تواند قلب را تحت فشار قرار داده و سبب بروز مشکلاتی در طول بارداری شود.
پره اکلامپسی به وضعیتی گفته می شود که خانم باردار علاوه بر فشار خون بالا به علائمی دچار است که بیانگر عدم عملکرد مناسب برخی اندام های داخلی او همچون کبد و کلیه ها هستند.
علائم پره اکلامپسی شامل وجود پروتئین در ادرار، تغییر دید و سردرد شدید می شوند. فشار خون بالا و پره اکلامپسی می توانند خطر زایمان زودرس را افزایش دهند.
ماکروزومی
از عوارض دیابت بارداری بر جنین ماکروزومی ست. ماکروزومی بدان معناست که وزن نوزاد در هنگام تولد از 4 کیلوگرم بیشتر باشد. داشتن چنین وزنی نوزاد را در هنگام درد زایمان و تولد در معرض خطر آسیب قرار می دهد. در این مواقع، امکان دارد برای حفظ سلامت نوزاد به عمل جراحی سزارین نیاز باشد.
افسردگی پس از زایمان (پری ناتال)
یکی از عوارض دیابت باراداری نوعی افسردگی است که در طول بارداری یا در سال اول پس از زایمان برای مادر رخ می دهد. این بیماری یک یک حالت روحی ست که سبب احساس ناراحتی یا فقدان علاقه به کار های مورد علاقه می شود که می تواند بر احساسات، افکار و رفتار شخص تاثیر گذاشته و سبب مختل شدن زندگی روزانه شود. این مشکل روحی نیازمند درمان است.
زایمان زودرس
به زایمان قبل از رسیدن هفته 37 ام بارداری زایمان زودرس گفته می شود. اغلب زنان مبتلا به دیابت بارداری یک دوران حاملگی کامل را تجربه می کنند که 39 تا 40 هفته به طول می انجامد.
با این حال، در صورت بروز عوارض دیابت بارداری ،امکان دارد قبل از تاریخ معین به القای زایمان نیاز باشد. القای زایمان به معنی مصرف دارو یا پاره کردن کیسه آمنیون با هدف شروع فرایند زایمان می باشد.
دیستوشی شانه یا دیگر آسیب های تولد
دیستوشی شانه هنگامی بروز می دهد که در حین زایمان شانه نوزاد در لگن مادر گیر می کند. این پدیده معمولا برای نوزادان بسیار بزرگ رخ می دهد. این شکل از زایمان می تواند سبب آسیب جدی به مادر و نوزاد شود.
عوارض دیستوشی شانه برای مادر شامل خونریزی شدید پس از زایمان می شوند. رایج ترین آسیب ها برای نوزادان شکستگی های استخوان ترقوه و آسیب به عصب های بازویی (براکیال پلکسوس) می باشند.
این اعصاب از طناب نخاعی گردن ریشه گرفته و تا پایین بازو کشیده می شوند. این اعصاب وظیفه احساس و حرکات شانه، بازو و دست را برعهده دارند.
دیابت در مادر و اثر بر رشد قلب جنین
مرده زایی
به مرگ جنین در رحم پس از هفته 20 بارداری مرده زایی گفته می شود.
عوارض دیابت بارداری بعد از تولد جنین
دیابت بارداری همچنین می تواند پس از زایمان نیز سبب بروز مشکلاتی برای نوزاد شود. از جمله این موارد می توان نمونه های زیر را بیان کرد:
- مشکلات تنفسی از جمله سندرم دیسترس تنفسی: این مورد یک مشکل تنفسی است که در اثر فقدان سورفاکتانت کافی در ریه ها ایجاد می شود. سورفاکتانت نوعی پروتئین است که از روی هم خوابیدن کیسه های هوایی کوچک در ریه ها جلوگیری می کند
- یرقان: در این بیماری پوست و چشمان نوزاد زرد رنگ می شوند. این بیماری در هنگام عملکرد یا رشد نامناسب کبد به وجود می آید
- قند خون پایین (هیپوگلایسمی)
- ابتلا به چاقی در آینده
- ابتلا به دیابت در آینده
غربالگری دیابت بارداری
در اولین جلسه مشاوره پیش زایمان در حدود هفته 8 تا 12، پزشک یا ماما جهت تعیین خطر ابتلا به دیابت بارداری سوالاتی را از مادر می پرسد. در صورت داشتن یک یا بیش از یک عامل خطر از نظر ابتلا به دیابت، مادر باید تحت آزمایش غربالگری قرار گیرد.
دانستنیهای اکوی قلب جنین برای مادران
این آزمایش به نام تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) شناخته شده و در حدود 2 ساعت طول می کشد. در این آزمایش، فرد از شب قبل به مدت 8 تا 10 ساعت از خوردن و آشامیدن اجتناب کرده و در صبح یک آزمایش خون می دهد.
البته، افراد می توانند در طول این مدت آب بنوشند. در صورت عدم اطمینان، می توان از بیمارستان یا مرکز درمانی خود در رابطه با نوشیدن آب سوال کرد. پس از آزمایش خون مقداری گلوکز خوراکی به بیمار داده می شود تا مصرف کند. پس از 2 ساعت استراحت کردن یک نمونه خون دیگر از او گرفته شده و از نظر واکنش بدن به این مقدار گلوکز بررسی می شود.
مطلب مرتبط نوار قلب جنین چیست و چگونه انجام می شود؟
تست تحمل گلوکز خوراکی در هفته های 24 تا 28 بارداری گرفته می شود. در صورت داشتن سابقه ابتلا به دیابت بارداری، این آزمایش یک بار پس از اولین ملاقات و در صورت طبیعی بودن یک بار دیگر در هفته 24 تا 28 گرفته می شود.
عوارض بلند مدت دیابت بارداری
به طور معمول دیابت بارداری پس از زایمان رفع می شود. با این حال، زنانی که سابقه ابتلا به آن را دارند از نظر ابتلا به موارد زیر در معرض خطر می باشند:
- دیابت بارداری در بارداری های بعدی
- دیابت نوع 2 (یک نوع مادام العمر دیابت)
افراد مبتلا باید 6 تا 13 هفته پس از زایمان از نظر ابتلا به دیابت آزمایش دهند. در صورت طبیعی بودن جواب آزمایش، انجام این آزمایش یک بار در سال ضرورت دارد. در صورت ابتلا به علائم قند خون بالا همچون تشنگی شدید، نیاز مکرر به دفع ادرار و خشکی دهان، درنگ نکرده و به پزشک مراجعه کنید.
از آنجایی که بسیاری از افراد دیابتی هیچ گونه علائمی بروز نمی دهند، افراد حتی در صورت احساس سلامتی باید این آزمایش ها را انجام دهند. پزشک توصیه هایی را در زمینه کاهش خطر ابتلا به دیابت به بیماران ارائه می دهد که از جمله آن ها می توان به داشتن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و حفظ وزن مناسب اشاره کرد.
برخی مطالعات نشان داده اند که نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری از نظر ابتلا به دیابت یا چاقی در آینده در معرض خطر بالا تری قرار دارند.
مراقبت های حین درد زایمان و تولد
در صورت ابتلا به دیابت، به شدت توصیه می شود که زایمان در یک بیمارستان و با حمایت یک تیم درمانی انجام شود. امکان دارد پزشکان انجام زودتر زایمان (به روش القا) را پیشنهاد دهند زیرا در صورت طولانی شدن بارداری خطر بالای ابتلا به عوارض مادر و نوزاد را تهدید می کند.
در صورتی که نوزاد بزرگ تر از حد انتظار باشد. پزشکان گزینه های زایمان مادر را با او مطرح کرده و امکان دارد انجام سزارین را پیشنهاد دهند. قند خون مادر باید به صورت ساعتی در طول درد زایمان و تولد سنجش شود. در صورت بروز مشکل، امکان دارد یک سرم حاوی انسولین و گلوکوز به مادر وصل شود.
مراقبت های پس از زایمان
پس از زایمان، مادر باید هر چه سریع تر (ظرف 30 دقیقه) برای کمک به حفظ مقدار قند خون نوزاد به او شیر دهد. چند ساعت پس از تولد به وسیله گرفتن نمونه خون کف پای نوزاد قند خون او سنجش می شود.
در صورتی که نتوان قند خون نوزاد را در محدوده ایمن نگه داشته یا در تغذیه او مشکلی وجود داشته باشد به مراقبت پزشکی بیشتری نیاز خواهد بود. امکان دارد جهت افزایش قند خون نوزاد به تغذیه از طریق یک لوله یا سرم نیاز باشد.
پس از اتمام بارداری، مادر جهت کنترل قند خون خود به مصرف مقدار انسولین قبلی نیاز ندارد. مادران می توانند انسولین مصرفی خود را به مقدار پیش از بارداری بازگردانده و یا مصرف قرص های پیش از بارداری را از سرگیرند. در این باره باید با پزشک خود صحبت کرد.
در ملاقاتی که 6 هفته پس از زایمان با پزشک انجام می شود، پزشک قند خون مادر را بررسی کرده و توصیه هایی را در زمینه رژیم غذایی و ورزش به او ارائه می دهد.
دکتر سعید بیطرفان فوق تخصص قلب اطفال و جنین
جهت مطالعه بیشتر مقالات زیر پیشنهاد می شود.
بکروی
پنجشنبه ۲۲ شهریور ۳( 1 هفته پیش)
تعداد بازدید: 6
مشاهده پرسش
