ممکن است شنیده باشید که در یک بارداری بعلت تشکیل نشدن قلب جنین بارداری نا موفق بوده در این مقاله علل این اتفاق را معرفی می کنیم .همچنین، شما در انتهای مقاله میتوانید سوالات خود را از دکتر سعید بیطرفان، فوق تخصص قلب اطفال، بپرسید و مشاوره رایگان دریافت کنید.
بیماری مادرزادی قلبی
از هر صد نوزاد که متولد میشود، تقریباً یکی از آنها دچار نقایص قلبی است. این نوع مشکلات قلبی را بیماریهای قلبی مادرزادی مینامند. گاهی این مشکلات آنقدر شدید هستند که سبب تشکیل نشدن قلب جنین یا توقف رشد قلب جنین و مرگ جنین میشوند.
برخی از نقایص خفیف هستند و هیچ اختلال قابل توجهی در عملکرد قلب ایجاد نمیکنند. با این حال، بیش از نیمی از کودکان مبتلا به نقایص قلبی مادرزادی شرایطی دارند که نیاز به مداخلات درمانی دارند. گاهی نیز به علت تشکیل نشدن قلب جنین، مداخلات درمانی هم جواب نمیدهد.
این مشکلات از طریق اکوی تخصصی قلب جنین قابل پیش بینی و تشخیص می باشند.
کدام بیماری قلبی در جنین سبب تشکیل نشدن قلب جنین میشود؟
اگر قلب و عروق در طول دوران جنینی به درستی رشد و تکامل پیدا نکند، ممکن است. سبب تشکیل نشدن قلب جنین یا ناقص تشکیل شدن قلب جنین شود. این مشکلات عبارتند از:
- انسداد در مقابل ورود یا خروج جریان خون به قلب یا عروق
- جریان خون غیر طبیعی در قلب (به عنوان مثال، جریان خون غیر طبیعی از راه یک سوراخ غیر طبیعی در دیواره های قلب )
- قسمت هایی از قلب ممکن است دچار مشکل در رشد و تکامل شود و گاهی عملا قلبی تشکیل نمی شود
- مشکل در ریتم ضربان قلب و توقف ضربان قلب جنین
علت بیماری های مادرزادی قلبی در دوران جنینی
از هر ده مورد بیماریهای قلبی مادرزادی برای هشت مورد از آنها علتی پیدا نمی شود. برخی از علل شناخته شده بیماریهای قلبی مادرزادی عبارتند از:
1- نواقص ژن ها یا علل ژنتیکی
بیست درصد موارد علت ژنتیکی دارند
2- سایر نقایص مادرزادی
نوزادی که تحت تأثیر برخی از نقایص مادرزادی مانند سندرم داون قرار می گیرد. احتمال بیشتری برای ابتلا به ناهنجاری های قلبی دارد.
3- بیماری مادر
بیماری مادر در دوران بارداری (به عنوان مثال سرخجه – که اکنون نادر است) ممکن است خطر اختلالات مادرزادی قلبی را افزایش دهد.
4- داروها
داروها (بدون نسخه یا با نسخه) یا داروهای غیرقانونی که توسط مادر در دوران بارداری مصرف می شود. ممکن است . خطر ابتلا به اختلالات مادرزادی قلبی را افزایش دهد.
5- الکل
مادری که در دوران بارداری مقادیر زیادی الکل مصرف می کند. خطر ابتلا به اختلالات مادرزادی قلبی در جنین را افزایش می دهد.
6- سلامت مادر
عواملی مانند دیابت کنترل نشده و تغذیه نامناسب در دوران بارداری ممکن است. خطر را افزایش دهند.
7- سن مادر
نوزادان زنان مسن تر نسبت به نوزادان زنان جوان تر احتمال بیشتری دارد که دچار نقص مادرزادی شوند.
مطلب مرتبط آیا ضعیف بودن اسپرم باعث مشکلات در تشکیل قلب جنین میشود؟
نقاط عطف بارداری در رشد قلب جنین
قلب یک انسان از اوایل دوران جنینی تا حتی بعد از تولد رشد و تکامل دارد. توقف یا اختلال در هر یک از این نقاط عطف که نقاط کلیدی در رشد و تکامل قلب جنین حساب می شوند می تواند باعث تشکیل نشدن قلب جنین یا ناقص تشکیل شدن قلب جنین شود.
در ادامه به چندین هفته ی مهم در دوران بارداری اشاره شده است.
هفته پنج بارداری
در این زمان دو لوله اولیه قلب در جنین تشکیل شده است. این دو لوله به هم می پیوندند و خون از طریق این “قلب” لوله ای شکل جریان می یابد که شروع به تپیدن می کند. بخش های این لوله تمام ساختارهای قلب آینده را تشکیل می دهند. در ابتدا، تمام خون به ته قلب جریان می یابد و انقباضات، خون را به بالای لوله هدایت می کند.
هفته ی ششم تا هفتم
لوله قلب میپیچد و به شکل S خم میشود تا شروع به تشکیل هر چهار حفره کند. پایین لوله به سمت بالا و به سمت عقب حرکت می کند و دو حفره فوقانی قلب (دهلیز) را تشکیل می دهد. وسط لوله دو حفره پایینی قلب (بطن) را تشکیل می دهد.
برخی از نقایص مادرزادی قلب زمانی اتفاق میافتند که قلب به طور طبیعی پیچ نمی خورد یا تقسیم نمی شود. در ادامه دیوارها شروع به شکل گیری می کنند که قلب را به چهار حفره تقسیم می کند. هر اتاق یک ورودی و خروجی برای جریان خون دارد.
ممکن است بتوانید ضربان قلب کودک خود را در بررسی سونوگرافی در این زمان مشاهده کرد. همچنین برای تشخیص نقص مادرزادی می توان از اکوی قلب جنین نیز کمک گرفت.
هفته ی هشتم
دریچه های بین دهلیز و بطن تشکیل شده است.
هفته ی نهم
دریچه هایی بین حفرات پایین قلب (بطنها) با شریان های خروجی در طرف چپ ( آئورت) و راست قلب ( ریوی ) تشکیل شده است. (شریان آئورت رگ خونی بزرگی است که خون اکسیژندار را از قلب جنین به اندامهای در حال رشدش میرساند.) در این زمان چهار حفره قلب کاملاً تشکیل شدهاند.
هفته ی دهم تا دوازدهم
مغز نوزاد شروع به تنظیم ضربان قلب می کند. البته تا این زمان، ضربان قلب مستقل از سیستم عصبی می تپیده است. در این زمان ممکن است بتوان ضربان قلب جنین را با دستگاه سونو داپلر مشاهده کرد.
هفته ی شانزدهم تا بیستم
اگر مادر در ریسک خطر بالایی قرار دارد . اکوی قلب جنین برای غربالگری مشکلات قلب جنین انجام می شود.
هفته ی بیست و پنجم
مویرگ ها (کوچک ترین رگ های خونی) در حال تشکیل و پر شدن از خون هستند.
زمان تولد نوزاد
بسته شدن سوراخ فورامن اوال
دهانه سوراخی به نام فورامن اوال بین دو دهلیز (حفرات بالایی قلب) قرار دارد که با تولد نوزاد بسته میشود. زمان شروع بسته شدن این سوراخ با اولین نفس کشیدن نوزاد آغاز میشود. قبل از تولد، این سوراخ به خون اجازه میدهد تا مسیر ورود به ریههای جنین را دور بزند، چون تا قبل از تولد ورود خون به ریهها ضروری نیست. خون جفت تا آن زمان اکسیژن را تامین میکند. در بیشتر نوزادان، دهانه این سوراخ ظرف چند ماه پس از تولد کاملاً بسته میشود.
بسته شدن مجرای شریانی
مجرای شریانی قبل از تولد ضروری است و شروع به بسته شدن میکند. این مجرا ارتباط بین گردش خون طرف راست قلب جنین و شریان آئورت را برقرار میکند و به خون اکسیژندار اجازه میدهد قبل از تولد از ریههای کودک عبور کند. پس از اولین تنفس نوزاد، انتقال شگفتانگیزی اتفاق میافتد و دریافت اکسیژن از ریه جای دریافت اکسیژن از جفت را میگیرد. سیستم گردش خون نوزاد پس از تولد با قبل از تولد متفاوت است. بنابراین، گاهی اوقات نقص مادرزادی قلب تا چند ساعت یا چند روز پس از تولد آشکار نمیشود. این یکی از مواردی است که پزشک اطفال در معاینات نوزاد به دنبال آن است.
چگونه از قلب کودک خود قبل و در طول بارداری حمایت کنیم؟
سعی کنید تمامی کارهایی که برای سالم ماندن نوزاد مهم است را انجام دهید؛ اما این تضمینی نیست که هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد. برخی موارد – مانند برخی از نقایص مادرزادی قلب – تا حد زیادی خارج از کنترل ما هستند.
برخی از نقایص مادرزادی قلب ممکن است مربوط به بیماری مادر مانند دیابت باشد. در موارد دیگر، مشکلات قلبی ممکن است در بعضی خانواده ها بیشتر ایجاد شود. با این حال، در بیشتر موارد، پزشکان نمیدانند که چرا نقصهای مادرزادی قلبی اتفاق میافتد.
مطلب مرتبط اکوی قلب جنین به چه کسانی توصیه می شود ؟
نکات مهم برای حمایت و مراقبت از جنین
1. اجتناب از دخانیات
از استعمال دخانیات و در معرض دود سیگار بودن خودداری کنید. تعدادی از مطالعات، ارتباط قوی بین دود سیگار و نقایص مادرزادی قلب (و سایر مشکلات) را نشان دادهاند.
2. مراقبت از داروها
اگر به طور منظم دارو مصرف میکنید، قبل از اقدام به بارداری با پزشک زنان خود صحبت کنید. برخی از داروها مانند مهارکنندههای ACE، داروی آکنه ایزوترتینوئین، و لیتیوم (یک داروی روانپزشکی) خطر نقص قلبی را افزایش میدهند. شما و پزشکتان ممکن است تصمیم بگیرید که کنترل مشکلات زمینهای سلامتی خود با این داروی خاص به خطر کوچک نقص قلب جنین میارزد. با این حال، اغلب جایگزینهای امنتری وجود دارد، بنابراین گزینهها را با پزشکتان بررسی کنید.
3. مدیریت شرایط سلامتی مزمن
هر گونه شرایط سلامتی مزمن را مدیریت کنید. به عنوان مثال، اگر قبل از بارداری به دیابت مبتلا هستید، برای کنترل قند خون قبل و در طول بارداری اقدامات لازم را انجام دهید. دیابتی که پیش از بارداری شروع شده و کنترل نشده یکی از علل اصلی نقص مادرزادی قلب است.
4. عدم مصرف الکل
الکل ننوشید. مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض الکل در دوران بارداری به طور قابل توجهی با نقایص قلبی مرتبط است. هیچ مقدار مطمئنی از الکل در دوران بارداری وجود ندارد.
5. دریافت واکسن سرخچه
در صورت نیاز، قبل از باردار شدن، واکسن سرخچه خود را دریافت کنید. هنگامی که برای ویزیت قبل از بارداری به پزشک مراجعه میکنید، آنها میتوانند بررسی کنند که آیا شما هنوز از واکسن MMR دوران کودکی خود مصون هستید یا خیر. گاهی اوقات، ایمنی کاهش مییابد و زنان از تقویتکننده MMR قبل از بارداری استفاده میکنند. (شما نباید این واکسن را در دوران بارداری دریافت کنید.) ابتلا به سرخچه در دوران بارداری میتواند بر رشد قلب کودک شما تأثیر بگذارد.
6. اطلاع از سابقه خانوادگی
در مورد هرگونه سابقه خانوادگی مشکلات مادرزادی قلبی به پزشک خود اطلاع دهید. آنها میتوانند سونوگرافیهای ویژهای را برای بررسی رشد قلب فرزند شما انجام دهند.
مطلب مرتبط متخصص اکوی قلب جنین: پاسخ به مهمترین سوالات شما
منابع:
https://www.betterhealth.vic.gov.au
دکتر سعید بیطرفان متخصص اکوی قلب جنین و قلب اطفال