نارسایی قلبی در کودکان و نوزادان یکی از بیماریهای شایع است که بسیاری از والدین را نگران می‌کند. این بیماری می‌تواند تأثیرات جدی بر رشد و تکامل کودکان داشته باشد. در این مقاله تلاش شده است توضیحات جامعی در مورد علل، علائم، تشخیص و روش‌های درمان نارسایی قلبی در کودکان و نوزادان ارائه شود تا والدین بتوانند با اطلاعات کافی به پزشک مراجعه کنند و بهترین مراقبت‌ها را برای فرزندان خود فراهم آورند.
نارسایی قلبی در کودکان به چه معناست؟
برای رشد و تکامل کودک، قلب باید عملکرد طبیعی پمپاژ را حفظ کند تا جریان خون مطلوب در بدن فراهم شود. اما گاهی اوقات قلب کودک به درستی کار نمی‌کند. اصطلاح “نارسایی قلبی” به وضعیتی اشاره دارد که قلب کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهد. این بدان معنا نیست که قلب از کار افتاده است، بلکه به این معناست که عملکرد آن به درستی صورت نمی‌گیرد.
نارسایی قلبی در بزرگسالان معمولاً به دلیل استعمال سیگار، فشار خون بالا، دیابت، بیماری عروق کرونر و دریچه‌های قلبی غیرطبیعی رخ می‌دهد. اما در نوزادان، شیرخواران، کودکان نوپا و نوجوانان، دلایل دیگری موجب نارسایی قلبی می‌شوند.
به دلیل وجود دلایل و پیامدهای مختلف برای نارسایی قلبی، تشخیص، بهبود و درمان آن در کودکان اهمیت زیادی دارد.
مکانیسم عملکرد قلب چگونه است؟
درصد کمی از نوزادان دارای مشکل ساختاری قلب هستند
درصد کمی از نوزادان به مشکلات ساختاری قلب دچار می‌شوند. قلب یک پمپ است که به دو قسمت راست و چپ تقسیم می‌شود و هر کدام به دو بخش بالایی (دهلیز) و پایینی (بطن) تقسیم می‌شود.
دهلیز خون را از بدن دریافت کرده و به بطن پمپ می‌کند. سمت راست قلب خون بدون اکسیژن را به ریه‌ها می‌فرستد تا اکسیژن اضافه شود. خون غنی از اکسیژن از ریه‌ها وارد سمت چپ قلب می‌شود و از آنجا به آئورت پمپ می‌شود تا در بدن توزیع شود.
سپتوم دیواره‌ای است که دو طرف قلب را از هم جدا می‌کند و عروق کرونر خون غنی از اکسیژن را به عضله قلب می‌رسانند. عملکرد قلب توسط یک سیستم الکتریکی داخلی کنترل می‌شود.
عملکرد طبیعی قلب و نحوه پمپاژ خون
قلب به دو قسمت راست و چپ تقسیم می‌شود که هرکدام شامل بخش بالایی (دهلیز) و پایینی (بطن) هستند.
دهلیز خون را از بدن دریافت کرده و به بطن پمپ می‌کند. سمت راست قلب خون بدون اکسیژن را به ریه‌ها می‌فرستد، و خون غنی از اکسیژن از ریه‌ها به سمت چپ قلب و سپس به آئورت پمپ می‌شود تا در بدن توزیع شود.
سپتوم دیواره‌ای است که دو طرف قلب را از هم جدا می‌کند و عروق کرونر خون غنی از اکسیژن را به عضله قلب می‌رسانند. عملکرد قلب توسط یک سیستم الکتریکی داخلی مدیریت می‌شود.
علت نارسایی قلب در نوزادان
دو دلیل اصلی نارسایی قلبی در کودکان و نوجوانان وجود دارد. اولی “نارسایی گردش خون بیش از حد ” است و هنگامی رخ می دهد که خون به دلیل نقص مادرزادی قلب در قلب مخلوط مى شود.
دوم ، “نارسایی پمپ” است و وقتی اتفاق می افتد که عضله قلب آسیب دیده و دیگر به طور طبیعی منقبض نمی شود.
چه عواملی اساسی باعث نارسایی قلبی در کودکان می شود؟
1- نارسایی گردش خون بیش از حد
حدود یک درصد از کودکان تازه متولد شده دچار نوعی نقص ساختاری قلبی می‌شوند. در برخی از این نقایص، سوراخ‌هایی بین اتاق‌های راست و چپ قلب وجود دارد. به دلیل این سوراخ‌ها، خون بدون اکسیژن و خون غنی از اکسیژن در قلب مخلوط می‌شوند.
نقص عروق خونی در سراسر قسمت‌های بدن (ناهنجاری شریانی وریدی) می‌تواند باعث مخلوط شدن مشابه خون غنی از اکسیژن و بدون اکسیژن خارج از قلب شود.
دریچه‌های قلبی غیرطبیعی نیز می‌توانند باعث نارسایی قلبی شوند. دریچه غیرطبیعی که به درستی بسته نمی‌شود، باعث نشت خون به عقب می‌شود. به ندرت، عفونت گلو می‌تواند منجر به آسیب دیدن دریچه‌های قلب سالم و نشت آن‌ها شود.
سرانجام، کم‌خونی نیز می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. این نقص‌ها منجر به نارسایی گردش خون بیش از حد می‌شوند. در هر یک از این موارد، یک الگوی گردش خون بیش از حد در یک یا چند بخش از قلب رخ می‌دهد. جریان خون طبیعی به سمت جلو قطع می‌شود و قلب به یک پمپ ناکارآمد تبدیل می‌شود.
مطلب مرتبط عفونت در خون کودکان یا سپسیس چیست؟
2- نارسايى در پمپاژ خون
مانند قلب در بزرگسالان، قلب کودک نیز ممکن است دچار نقص در پمپاژ شود. این حالت می‌تواند ناشی از عفونت ویروسی باشد که به عضله قلب طبیعی آسیب می‌رساند. همچنین، نارسایی پمپ می‌تواند ناشی از مشکلات عروق کرونر باشد و از جریان خون مؤثر در عضله قلب جلوگیری کند. چنین مشکلاتی در مورد عروق کرونر می‌تواند از بدو تولد رخ دهد یا نتیجه عفونت باشد.
برخی از داروهای خاص برای درمان مشکلات پزشکی مانند سرطان یا لوسمی ممکن است به عضله قلب آسیب برسانند. سیستم الکتریکی قلب ممکن است از بدو تولد غیرطبیعی باشد یا در اثر عفونت آسیب ببیند و باعث شود ضربان قلب خیلی آهسته یا خیلی سریع شود.
گاهی اوقات یکی از دریچه‌های قلب به درستی باز نمی‌شود و باعث می‌شود فشار داخل اتاقک‌های قلب بالا رود. به ندرت، ضربه شدید به قفسه سینه ممکن است به قلب آسیب برساند. کودکان مبتلا به دیستروفی عضلانی نیز ممکن است در نهایت در عضله قلب خود دچار مشکل شوند.
در هر دو وضعیت، عضله قلب از عملکرد طبیعی خود ناتوان شده و قلب به یک پمپ ناکارآمد تبدیل می‌شود.
علائم نارسایی قلبی در کودکان
نارسایی قلبی در کودکان با علائمی همراه است. که در زیر به آن اشاره شده است. ولی لزوما وجود هر یک از علائم زیر دلیلی بر وجود بیماری قلبی در کودک و نوجوان نیست.
- مشکل در تنفس
- بی اشتهایی یا رشد ضعیف
- تعریق بیش از حد
- فشار خون پایین
تشخیص نارسایی قلبی در کودکان
در نوزادان، نارسایی قلبی ممکن است با مشکلات تنفسی، تغذیه کم، رشد ضعیف، تعریق بیش از حد یا حتی فشار خون پایین همراه باشد. گاهی نارسایی قلبی شبیه به مشکلاتی مانند کولیک، ذات‌الریه یا سایر عفونت‌های تنفسی به نظر می‌رسد.
غالباً والدین متوجه می‌شوند که شیرخوار مدت بیشتری برای تغذیه نیاز دارد یا پس از مدت کوتاهی نسبت به تغذیه بی‌علاقه می‌شود. اگر نارسایی قلبی ناشی از ضربان قلب سریع باشد، والدین ممکن است ضربان سریع قلب را از طریق دیواره قفسه سینه احساس کنند.
آزمایش‌های اولیه تشخیصی برای نارسایی قلبی
برای ارزیابی نارسایی قلبی در نوزادان و کودکان، الکتروکاردیوگرام (EKG) برای بررسی ریتم قلب و سونوگرافی قلب (اکوکاردیوگرام) برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها ساده و معمولاً در مطب یا کلینیک پزشک انجام می‌شوند و دردناک نیستند.
بسته به سن و همکاری فرزند شما، ممکن است برای دستیابی به بهترین نتایج، آرام‌بخش ضعیفی لازم باشد. گاهی از کودکان بزرگ‌تر (بالای ۴ سال) خواسته می‌شود که تست استرس ورزش را برای ارزیابی عملکرد قلب و ریه انجام دهند.
آزمایش‌های پیشرفته برای نارسایی قلبی
در برخی موارد، کاتتریزاسیون قلب یا آنژیوگرافی قلب به عنوان یک آزمایش دقیق‌تر و تهاجمی‌تر لازم است. در این آزمایش، یک کاتتر از طریق رگ خونی به قلب وارد می‌شود و برای بررسی فشارها و میزان اکسیژن استفاده می‌شود.
مقدار کمی ماده حاجب (کنتراست) برای تهیه تصاویر از عملکرد قلب و عروق کرونر تزریق می‌شود. این آزمایش در یک آزمایشگاه مخصوص انجام می‌شود و معمولاً نیاز به استراحت کوتاه‌مدت در بیمارستان دارد.
درمان نارسایی قلب در کودکان و نوجوانان
1. درمان نارسایی قلبی ناشی از نقص مادرزادی
اگر نارسایی قلبی به دلیل نقص مادرزادی قلب ایجاد شده باشد، عمل جراحی برای ترمیم نقص ممکن است لازم باشد. ابتدا، پزشک ممکن است با داروهای ادرارآور و کاهنده پس بار قلب وضعیت کودک را درمان کند. این داروها به کاهش حجم خون اضافی و بهبود عملکرد قلب کمک می‌کنند.
پزشک همچنین ممکن است مکمل‌های غذایی برای جبران نیاز کالری اضافی در نظر بگیرد و رژیم‌های غذایی خاصی مانند کم نمک و کم چرب را توصیه کند. پس از درمان، وضعیت نارسایی قلبی ممکن است بهبود یابد، اما علت اصلی همچنان می‌تواند ادامه داشته باشد و در صورت نیاز به جراحی، مشاوره با پزشک ضروری است.
مطلب مرتبط علائم بیماری قلبی در کودکان را بشناسید.
2. درمان نارسایی پمپ و اختلالات ریتم قلب
اگر نارسایی پمپاژ قلب ناشی از ضربان قلب خیلی آهسته باشد، ضربان‌ساز برای حفظ ضربان طبیعی قلب لازم است. این دستگاه‌های کوچک با یک سیم به قلب متصل شده و زیر پوست کاشته می‌شوند.
اگر نارسایی پمپاژ به دلیل ضربان قلب خیلی سریع باشد، ممکن است فرزند شما به دارو برای کنترل ضربان قلب نیاز داشته باشد. همچنین، برای اصلاح ریتم غیرطبیعی قلب، ابلاسیون فرکانس رادیویی می‌تواند توصیه شود.
3. درمان نارسایی پمپاژ در شرایط حاد
در موارد نادر، اگر نارسایی پمپاژ ناشی از آسیب غیرقابل برگشت عضله قلب باشد، ممکن است داروها و روش‌های درمانی موقت مانند پمپ مکانیکی (LVAD) یا ECMO (اکسیژن‌رسانی خارج‌غشایی) لازم باشد.
اگر وضعیت عضله قلب همچنان بدتر شود، ممکن است پزشک پیوند قلب را به عنوان گزینه‌ای برای درمان توصیه کند.
نکته آخر
اگرچه نارسایی قلبی ممکن است برای هر کودک اتفاق بیفتد، این وضعیت لزوماً ناامیدکننده نیست. بسیاری از علل نارسایی قلبی قابل اصلاح هستند و درمان‌های موثری برای آن‌ها وجود دارد. والدین و اعضای خانواده باید علل ایجاد و درمان نارسایی قلبی در کودک خود را درک کنند.
هنگامی که والدین اطمینان حاصل کنند که مراقبت‌های پزشکی مناسب ارائه شده و با بهره‌گیری از تکنیک‌ها و داروهای جدیدتر، بیشتر کودکان مبتلا به نارسایی قلبی قادر به رشد و زندگی فعال خواهند بود.
دکتر سعید بیطرفان متخصص قلب اطفال و جنین و فوق تخصص اکوکاردیوگرافی قلب جنین
جهت مطالعه بیشتر مقالات زیر را مطالعه بفرمایید.
https://www.pediatr-neonatol.com/article/S1875-9572(17)30050-5/fulltext
https://www.heart.org/en/health-topics/heart-failure/what-is-heart-failure/heart-failure-in-children-and- adolescents
بهزاد
جمعه ۱۳ اسفند ۰( 2 سال پیش)
تعداد بازدید: 247
مشاهده پرسش
